Σε σχολείο του Αμβούργου στη Γερμανία, τα μαθήματα δεν έχουν πλέον 45λεπτη διάρκεια και το κουδούνι δεν χτυπάει. Οι μαθητές καταπιάνονται με ένα θέμα κάθε εβδομάδα. Ψάχνουν τη γνώση σε βιβλία, γράφουν εργασίες και τις παρουσιάζουν μέσα στην τάξη. Οσοι δεν καταλαβαίνουν ζητούν πρώτα βοήθεια από τους συμμαθητές τους και στη συνέχεια, αν εκείνοι δεν μπορούν να λύσουν τις απορίες τους, καταφεύγουν στο δάσκαλο. Τα παιδιά παίρνουν πράσινες, κίτρινες ή κόκκινες κάρτες ανάλογα με τη συμπεριφορά τους και στο τέλος της ημέρας συζητούν μέσα στην τάξη. Ο πιο ήσυχος μαθητής ανακηρύσσεται «βασιλιάς του ψιθύρου», φοράει χάρτινο στέμμα και απολαμβάνει τον τιμητικό τίτλο. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να παίρνουν πρωτοβουλίες, να διατυπώνουν ερωτήσεις και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Οταν τελειώνει το μάθημα, ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής σημαίνει ότι όλοι οι μαθητές πρέπει να συγυρίσουν την αίθουσα. Στη διάρκεια του γεύματος, η δασκάλα διαβάζει ιστορίες.

Παρόμοιο είναι το κλίμα και στο πειραματικό γυμνάσιο του Χέντερσον, έξω από τη Μινεάπολη στις ΗΠΑ. Δεν υπάρχουν δάσκαλοι, ιεραρχία, κουδούνια, μαθήματα ούτε τοίχοι. Το περίεργο είναι ότι παρά το φιλελεύθερο πνεύμα του ιδρύματος, τα ποσοστά επιτυχίας στα αμερικανικά πανεπιστήμια είναι μεγαλύτερα σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.

Τα παραδείγματα των σχολείων στο Αμβούργο και το Χέντερσον είναι απλώς ενδεικτικά. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι ιδανικά, απηχούν όμως την προσπάθεια των εκπαιδευτικών να προσαρμοστούν στο Zeitgeist, να προσεγγίσουν τα παιδιά όχι από τη θέση της αυθεντίας, αλλά να αναπτύξουν μία ισότιμη σχέση μαζί τους. Σε αντίθεση με τα ελληνικά σχολεία, όπου η παπαγαλία, o κομφορμισμός και ο... σωφρονισμός των μαθητών παραμένουν τα κυρίαρχα αιτήματα του συστήματος.

Δεκαπεντάχρονο παιδί αποβλήθηκε πρόσφατα από ιδιωτικό σχολείο των Αθηνών επειδή δεν αντιμετώπισε με τον δέοντα σεβασμό το Ολοκαύτωμα. Μπορεί τα αντανακλαστικά της διεύθυνσης του σχολείου να μαρτυρούν ιδιαίτερη ευαισθησία στο ζήτημα, ποιο είναι όμως το αποτέλεσμα της τιμωρίας αυτής; Πιθανότατα η εμπέδωση του αντισημιτισμού στον μαθητή και τους φίλους του. Δεν θα ήταν προτιμότερη μία συζήτηση στην τάξη γύρω το θέμα από την εύκολη λύση της αποβολής; Ή ακόμη καλύτερα η ανάθεση μιας ομαδικής εργασίας στους μαθητές για τα ναζιστικά εγκλήματα στη διάρκεια του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

«Μην αμφιβάλλετε, το μέλλον ανήκει στη χώρα που εκπαιδεύει καλύτερα τους πολίτες της», ανέφερε στην ομιλία του για τις μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, την περασμένη Τρίτη. Χρειάστηκε λιγότερες από 60 μέρες στον Λευκό Οίκο για να εξαγγείλει τις αλλαγές ο Ομπάμα. Στην Ελλάδα πάλι, ο κύριος Μπαμπινιώτης ζήτησε άλλους έξι μήνες...